ผู้เขียน: พชรพจน์ นันทรามาศ และ ธนกร ลิ้มวิทย์ธราดล
ราคาน้ำมันดิบตลาดดูไบ (Dubai Crude Oil Price)
ตีพิมพ์ในนิตยสารการเงินการธนาคาร ฉบับเดือนเมษายน 2555
โดย ธนกร ลิ้มวิทย์ธราดล และ พชรพจน์ นันทรามาศ
|
"แบงก์ชาติ มั่นใจยังคุมเงินเฟ้ออยู่ในกรอบเป้าหมาย หากราคาน้ำมันดิบตลาดดูไบเฉลี่ยทั้งปีไม่พุ่งเกินกว่า 140 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล ย้ำยังไม่เป็นแรงกดดันต่อการดำเนินนโยบายการเงิน" ที่มา: กรุงเทพธุรกิจ (14 มีนาคม 2555) |
ทำไมถึงดูราคาน้ำมันดิบตลาดดูไบ ?
ราคาน้ำมันดิบดูไบเป็นราคาอ้างอิงในการกำหนดราคาน้ำมันในภูมิภาคเอเชียเนื่องจากภูมิภาคนี้มีการนำเข้าน้ำมันดิบจากตะวันออกกลางเป็นหลัก ประเทศไทยนั้นนำเข้าน้ำมันดิบจากตะวันออกกลาง คิดเป็นสัดส่วนราว 78% ของปริมาณการนำเข้าน้ำมันดิบทั้งหมดในปี 2554 (รูปที่ 1) ราคาน้ำมันดิบดูไบจึงเป็นตัวแทนของต้นทุนการนำเข้าน้ำมันดิบที่ประเทศไทยต้องเผชิญ ถ้าราคาน้ำมันดิบดูไบเพิ่มสูงขึ้น ต้นทุนการผลิต การขนส่งสินค้า และบริการขนส่งสาธารณะ ก็จะเพิ่มสูงขึ้น ทำให้ผู้ประกอบการต้องปรับราคาขึ้นตาม และจะส่งผลให้อัตราเงินเฟ้อเพิ่มสูงขึ้น ด้วยเหตุนี้ ธนาคารแห่งประเทศไทยจึงกำหนดสมมุติฐานราคาน้ำมันดิบดูไบในการคาดการณ์เงินเฟ้อ แทนที่จะพิจารณาราคาน้ำมันดิบอื่น เช่น West Texas Intermediate (WTI) ที่ตลาด NYMEX ของสหรัฐฯ ซึ่งเป็นราคาอ้างอิงในการกำหนดราคาน้ำมันในแถบทวีปอเมริกาเหนือ หรือ Brent ที่ตลาดลอนดอนของยุโรป ซึ่งเป็นราคาที่ถูกใช้อ้างอิงมากที่สุดในโลก สิ่งที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือราคาน้ำมันดิบทั้ง 3 ชนิดนี้ยังมีระดับที่แตกต่างกันอีกด้วย
เหตุใดราคาน้ำมันดิบ 3 ชนิดจึงไม่เท่ากัน?
น้ำมันดิบทั้ง 3 ชนิดมีคุณภาพต่างกัน โดยปกติแล้วราคาน้ำมันดิบ WTI จะมีราคาสูงกว่าน้ำมันดิบ Brent และดูไบ เนื่องจากน้ำมันดิบ WTI มีคุณภาพดีกว่า กล่าวคือ มีความหนาแน่นต่ำ (Light) และกำมะถันต่ำ (Sweet) ในส่วนของน้ำมันดิบ Brent นั้นมีความหนาแน่นและกำมะถันสูงกว่า WTI ทำให้มีราคาต่ำกว่าเล็กน้อยเฉลี่ยราว 1-5 ดอลลาร์สหรัฐฯ ในขณะที่น้ำมันดิบดูไบจะมีคุณภาพด้อยกว่า 2 ชนิดแรก ทำให้ราคาต่ำที่สุด
อย่างไรก็ตาม น้ำมันดิบ WTI กลับมีราคาต่ำกว่า Brent และดูไบ ในปัจจุบัน (ต่อเนื่องมาตั้งแต่ปลายปี 2553) เนื่องจากสถานการณ์ความไม่สงบในตะวันออกกลาง และปัญหาความขัดแย้งระหว่างอิหร่านกับชาติตะวันตก ทำให้ราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกเพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็วจากความกังวลเกี่ยวกับการขาดแคลนอุปทานน้ำมันจากตะวันออกกลาง ทั้งนี้ราคาน้ำมันดิบ Brent จะอ่อนไหวกับเหตุการณ์ในตะวันออกกลางมากกว่า WTI เนื่องจากเหตุผลทางด้านภูมิศาสตร์ ทำให้ในระยะหลังนี้ราคาน้ำมันดิบ Brent และดูไบ ปรับตัวสูงขึ้นอยู่ในระดับสูงกว่าราคาน้ำมันดิบ WTI ราว 10 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล
ราคาน้ำมันดิบดูไบมีความสัมพันธ์กับอัตราเงินเฟ้อของไทยมากน้อยแค่ไหน?
ราคาน้ำมันดิบดูไบมีความสัมพันธ์กับราคาพลังงานและอัตราเงินเฟ้อของไทยมากกว่าราคาน้ำมันดิบ WTI และ Brent เนื่องจากราคาน้ำมันขายปลีกในประเทศไทยนั้นอ้างอิงตามราคาน้ำมันสำเร็จรูปที่มีการซื้อขายกันในตลาดสิงคโปร์ ซึ่งมีการเคลื่อนไหวตามราคาน้ำมันดิบดูไบ หากพิจารณาจากค่าสหสัมพันธ์ หรือ Correlation ของราคาน้ำมันดิบทั้ง 3 ชนิดกับดัชนีราคากลุ่มพลังงานและอัตราเงินเฟ้อของไทยแล้ว เราพบว่าราคาน้ำมันดิบดูไบมีความสัมพันธ์มากที่สุด (รูปที่ 2)เมื่อราคาน้ำมันดิบดูไบเพิ่มสูงขึ้น จะทำให้ราคาสินค้าในกลุ่มพลังงานอย่างเช่น ราคาน้ำมันเบนซิน ดีเซล แก๊สโซฮอล เพิ่มขึ้นตาม ซึ่งสินค้าเหล่านี้มีสัดส่วนถึงราว 10% ในตะกร้าสินค้าที่นำมาคำนวณดัชนีราคาผู้บริโภค นอกจากนี้ ราคาน้ำมันยังมีผลต่อค่าโดยสารสาธารณะที่มีสัดส่วนราว 5% ในตะกร้าสินค้าของผู้บริโภค และต้นทุนการผลิตสินค้าหลายประเภทที่มีราคาน้ำมันเป็นองค์ประกอบ ดังนั้นถึงแม้ว่าจะมีการแทรกแซงราคาพลังงานจากนโยบายของรัฐบาลอย่างเช่น การเก็บภาษีน้ำมัน การอุดหนุนราคาน้ำมันดีเซล แก๊สแอลพีจี และเอ็นจีวี ความสัมพันธ์ระหว่างราคาน้ำมันและอัตราเงินเฟ้อก็ยังคงอยู่ในระดับสูง
ราคาน้ำมันดิบดูไบมีบทบาทมากเพียงใดในตลาดการเงิน?
น้ำมันดิบดูไบมีบทบาทในตลาดการเงินไม่มากนักเมื่อเทียบกับ WTI และ Brent เห็นได้จากสำนักวิจัยต่างประเทศ ส่วนใหญ่ให้ความสนใจกับราคาน้ำมันดิบ WTI และ Brent มากกว่า ยกตัวอย่างเช่น สำนักวิจัยของ Goldman Sach, JP Morgan หรือ Deutsche Bank มีการพยากรณ์ราคาน้ำมันดิบ WTI และ Brent แต่ไม่มีการพยากรณ์ราคาน้ำมันดิบดูไบ นอกจากนั้น ตลาดตราสารอนุพันธ์หลักๆ ในต่างประเทศเองก็นิยมใช้ราคาน้ำมันดิบ WTI และ Brent เป็นสินทรัพย์อ้างอิง (Underlying Asset) สำหรับสัญญาซื้อขายน้ำมันดิบล่วงหน้า (Oil futures) การที่น้ำมันดิบมีการซื้อขายล่วงหน้า อาจทำให้ราคาไม่ได้สะท้อนถึงปริมาณอุปสงค์และอุปทานอย่างแท้จริงในบางครั้งเนื่องจากถูกกระทบด้วยปัจจัยอื่นในตลาดเงิน เช่น ความเชื่อมั่น (sentiment) ของนักลงทุน หรือแม้แต่สภาพคล่องในตลาด สำหรับตลาดอนุพันธ์ของไทย (TFEX) นั้นเราใช้ราคาน้ำมันดิบ Brent เป็นสินทรัพย์อ้างอิง
แนวโน้มของราคาน้ำมันดิบดูไบในอนาคตเป็นอย่างไร?
ราคาน้ำมันดิบดูไบเพิ่มขึ้นมากกว่าที่คาดการณ์ไว้ในช่วงต้นปี 2555 ส่วนหนึ่งมาจากความตึงเครียดระหว่างอิหร่านกับชาติตะวันตก และผลผลิตที่ลดลงจากหลายๆ แหล่งผลิตนอกกลุ่ม OPEC ที่มีการซ่อมแซม เช่น ซูดานใต้ เยเมน ซีเรีย และอังกฤษ ซึ่งทำให้กลุ่ม OPEC ต้องเร่งการผลิตจนมีกำลังการผลิตสำรอง หรือ Spare capacity ต่ำเหมือนปี 2551 ที่ราคาน้ำมันดิบถีบตัวสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว
อย่างไรก็ดี เศรษฐกิจโลกที่มีความเปราะบางในปีนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเศรษฐกิจยุโรปที่เข้าสู่ภาวะถดถอย ทำให้ความต้องการน้ำมันดิบไม่น่าจะเพิ่มสูงขึ้นมากนักจากปีที่ผ่านมา ซึ่งสามารถช่วยลดแรงกดดันต่อราคาน้ำมันดิบลงได้บ้าง
สำหรับประเทศไทย นอกจากจะต้องจับตาดูราคาน้ำมันดิบดูไบแล้ว ยังต้องจับตาดูนโยบายพลังงานของรัฐบาล เช่น การเข้าแทรกแซงราคาน้ำมัน การเก็บเงินส่งเข้ากองทุนน้ำมัน และการเก็บภาษีน้ำมัน ว่าจะเป็นอย่างไร เนื่องจากนโยบายดังกล่าวจะส่งผลกระทบต่อราคาน้ำมันขายปลีกในประเทศ ซึ่งจะเป็นแรงกดดันราคาสินค้าและอัตราเงินเฟ้อต่อไป
