ผู้ผลิตรถยนต์จีน.. กับถนนการลงทุนในประเทศไทย

การขยายตัวของตลาดรถยนต์ในจีนที่เริ่มชะลอตัว ส่งผลให้ผู้ผลิตรถยนต์สัญชาติจีนมุ่งหน้าบุกตลาดประเทศกำลังพัฒนามากขึ้นโดยใช้ข้อได้เปรียบทางด้านราคา อย่างไรก็ตามการบุกตลาดไทยคาดว่าไม่ได้มุ่งเน้นแค่ตลาดในประเทศเป็นหลัก แต่เป็นการเข้ามาลงทุนผลิตเพื่อตลาดส่งออกในอาเซียน โดยอาศัยสิทธิประโยชน์ทางด้านภาษีภายใต้ความตกลงการค้าเสรี คาดว่าผู้ผลิตรถยนต์จีนจะพิจารณาใช้ชิ้นส่วนจาก supplier รายเดิมที่มีสาขาในประเทศไทย ซึ่งผู้ผลิตชิ้นส่วนรถยนต์ไทยจะได้ประโยชน์ต่อเนื่องจากความต้องการชิ้นส่วนรถยนต์ที่เพิ่มขึ้นในอนาคต 

ตลาดรถยนต์ภายในประเทศจีนที่เริ่มชะลอตัว และถูกครอบครองโดยผู้ผลิตรถยนต์แบรนด์ต่างประเทศ ผลักดันให้ผู้ผลิตรถยนต์สัญชาติจีนออกมาสู่ตลาดต่างประเทศมากขึ้น   ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมาตลาดรถยนต์ในประเทศจีนชะลอตัวโดยโตเฉลี่ยปีละ 3% (CAGR 2010-2012) เนื่องจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจของจีนที่มีแนวโน้มชะลอตัวและมาตรการสนับสนุนทางภาษีที่ทยอยหมดไป และบวกกับตลาดรถยนต์ที่ถูกแบรนด์ต่างชาติครอบครองกว่า 60% ทำให้ผู้ผลิตรถยนต์สัญชาติจีนมองหาโอกาสใหม่ๆ ในตลาดต่างประเทศ โดยจากข้อมูลของ China Association of Automobile Manufacturers (CAAM) ปัจจจุบันประเทศจีนส่งออกรถยนต์ไปต่างประเทศเป็นจำนวนประมาณ 1 ล้านคันในปี 2012 เพิ่มขึ้นจากปี 2009 ประมาณ 180% ซึ่งกลุ่มประเทศเป้าหมายที่ผู้ผลิตรถยนต์จีนสนใจเป็นกลุ่มประเทศกำลังพัฒนาที่มีการขยายตัวของตลาดรถยนต์สูง (รูปที่ 1)

สำหรับการเข้ามาในไทยคาดว่าไม่ได้มุ่งเน้นตลาดในประเทศเป็นหลัก แต่จะเป็นการบุกเพื่อส่งออกในตลาดอาเซียนที่กำลังเติบโต ด้วยภาษี 0 % ภายใต้ความตกลงการค้าสินค้าของอาเซียน (ATIGA)  การบุกเข้ามาในประเทศไทยของผู้ผลิตรถยนต์จีนครั้งนี้แตกต่างจากการบุกตลาดในประเทศอื่นๆ โดยปกติแล้วผู้ผลิตรถยนต์จีนจะใช้กลยุทธ์การส่งออกรถยนต์ทั้งคัน (CBU import) เพื่อเข้าไปในประเทศกำลังพัฒนาเพื่อทำการลองตลาด และเมื่อตลาดตอบรับและมียอดขายเติบโตได้ดีจึงลงทุนสร้างโรงงานประกอบรถยนต์ โดยนำเข้าชิ้นส่วนสำเร็จมาประกอบ (CKD import) เนื่องจากอัตราภาษีนำเข้าถูกกว่าการส่งออกรถยนต์มาทั้งคัน (รูปที่ 2) แต่ในกรณีของไทย ผู้ผลิตรถยนต์จีนเข้ามาสร้างโรงงานประกอบรถยนต์โดยที่ไม่ได้ทำการส่งออกรถยนต์มาก่อน จึงคาดว่าเป้าหมายการเข้ามาสร้างฐานการผลิตในประเทศคงไม่ได้เป็นการเข้ามาเพื่อตลาดในประเทศเพียงอย่างเดียว แต่มีความเป็นไปได้มากที่จะเป็นการสร้างฐานการผลิตเพื่อทำการส่งออกไปยังตลาดในกลุ่มประเทศอาเซียนที่กำลังเติบโต ด้วยการใช้อัตราภาษี 0% ภายใต้ความตกลงการค้าสินค้าของอาเซียน (ATIGA) อย่างไรก็ตามผู้ผลิตรถยนต์จีนต้องใช้วัตถุดิบในประเทศ (local content) ขั้นต่ำให้ได้ 40% เพื่อที่จะได้สิทธิ์ในการใช้อัตราภาษี 0% ของ ATIGA ดังนั้นจึงมีแนวโน้มที่ผู้ผลิตชิ้นส่วนรถยนต์ในประเทศไทยจะได้รับประโยชน์จากความต้องการชิ้นส่วนรถยนต์ที่เพิ่มขึ้น

สำหรับตลาดในประเทศไทย ผู้ผลิตรถยนต์จีนมีแนวโน้มใช้กลยุทธ์ด้านราคา ซึ่งเป็นหนึ่งในปัจจัยที่ทำให้รถยนต์จีนประสบความสำเร็จในต่างประเทศ   กลยุทธ์ด้านราคาเป็นหนึ่งในปัจจัยที่ทำให้รถยนต์จีนประสบความสำเร็จในต่างประเทศ ยกตัวอย่างเช่น ในประเทศบราซิลซึ่งเป็นประเทศที่รถยนต์จีนค่อนข้างประสบความสำเร็จ รถยนต์จีนมีราคาต่ำกว่าท้องตลาดประมาณ 15-25%¹ โดยในประเทศไทยคาดว่ากลยุทธ์ของผู้ผลิตรถยนต์จีนยังคงเป็นการขายรถยนต์ที่มีราคาต่ำกว่าท้องตลาด อย่างไรก็ตามปัจจัยสำคัญที่เป็นตัวกำหนดความสำเร็จของผู้ผลิตรถยนต์จีนอีกหนึ่งปัจจัยคือการทำ network กับ dealer รถยนต์ท้องถิ่นซึ่งเชี่ยวชาญตลาดท้องถิ่นมากกว่าผู้ผลิตรถยนต์จีน ยกตัวอย่างในประเทศบราซิล JAC Motor ผู้ผลิตรถยนต์จีน ได้จับมือกับ SHC Group ซึ่งเป็น dealer รถยนต์แนวหน้าในประเทศบราซิลที่มีประสบการณ์ในตลาดรถยนต์บราซิลอย่างยาวนาน จึงทำให้ JAC Motor ประสบความสำเร็จในประเทศบราซิล

คาดว่า global supplier ในประเทศไทย ที่เดิมเป็น supplier อยู่ในประเทศจีนจะได้ประโยชน์เป็นอันดับแรก  อุตสาหกรรมรถยนต์ของไทยมีการพัฒนามาอย่างยาวนาน จึงทำให้มีความพร้อมในการป้อนชิ้นส่วนรถยนต์ให้แก่ผู้ผลิตรถยนต์จีน ซึ่งผู้ผลิตรถยนต์จีนไม่น่าจะใช้วิธิการส่งออกชิ้นส่วนสำเร็จไปประกอบ (CKD import) อย่างเช่นในประเทศอื่นๆ แต่จะเป็นการใช้ชิ้นส่วนในประเทศร่วมด้วย ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจและธุรกิจ ธนาคารไทยพาณิชย์ (EIC) พบว่ามีผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ระดับ Tier 1² ในประเทศไทยอยู่จำนวนไม่น้อยที่เป็น supplier ของผู้ผลิตรถยนต์จีน เช่น Autoliv, Calsonic Kansei และ Delphi เป็นต้น โดยคาดว่าในระยะแรกผู้ผลิตรถยนต์จีนคงจะพิจารณาติดต่อกับ supplier กลุ่มนี้เป็นอันดับแรก เนื่องจากเคยทำธุรกิจร่วมกันมาแล้วในประเทศจีน โดยล่าสุด AAPICO HITECH บริษัทผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ที่เป็น supplier ของผู้ผลิตรถยนต์จีนในประเทศจีน ได้มีการพูดคุยกับ SAIC Motor - CP เรื่องการผลิตชิ้นส่วนรถยนต์เพื่อป้อนให้กับโรงงานประกอบรถยนต์ของ SAIC Motor - CP นอกจากนี้ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจและธุรกิจ ธนาคารไทยพาณิชย์ (EIC) พบว่ามี supplier สัญชาติจีนของผู้ผลิตรถยนต์จีนหลายรายที่ยังไม่ได้เข้ามาในประเทศ ซึ่งคาดว่ามีความเป็นไปได้ที่ผู้ผลิตชิ้นส่วนรถยนต์เหล่านี้จะตามเข้ามาในไทยในอนาคต

 ¹ การวิเคราะห์โดย SCB EIC จากข้อมูลของ ANFAVEA (Associação Nacional dos Fabricantes de Veículos Automotores) และ FIPE (Fundação Instituto de Pesquisas Econômicas)

² Tier 1 = ผู้ผลิตชิ้นส่วนรถยนต์ที่ผลิตชิ้นส่วนรถยนต์ให้แก่ผู้ผลิตรถยนต์โดยตรง

รูปที่ 1: ประเทศเป้าหมายของผู้ผลิตรถยนต์จีนคือประเทศกำลังพัฒนาที่มีการขยายตัวของตลาดรถยนต์สูง

ที่มา: การวิเคราะห์โดย EIC จากข้อมูลของ Bloomberg

รูปที่ 2: การนำเข้ารถยนต์แบบเป็นชิ้นส่วนสำเร็จมาประกอบ (CKD import) ช่วยประหยัดภาษีได้มากกว่าการนำเข้ารถยนต์เป็นคันๆ (CBU import)

หมายเหตุ: อัตราภาษีที่ใช้เป็นอัตราภาษีสำหรับรถยนต์นั่งชนิดความจุกระบอกสูบ 1,500 ซีซี

ที่มา: การวิเคราะห์โดย EIC จากข้อมูลของกรมสรรพสามิต, WTO, Malaysian Automotive Association (MAA) และ PwC