Domestic Demand

ผู้เขียน:  ธนกร ลิ้มวิทย์ธราดล และ พรเทพ ชูพันธุ์

อุปสงค์ในประเทศ (Domestic Demand)  

ตีพิมพ์ในนิตยสารการเงินการธนาคาร ฉบับเดือนกุมภาพันธ์ 2555
โดย ธนกร ลิ้มวิทย์ธราดล และ พรเทพ ชูพันธุ์

อุปสงค์ในประเทศ (Domestic demand) คืออะไร?

อุปสงค์ในประเทศ (Domestic demand) อาจเรียกให้เข้าใจง่ายๆ ว่า ความต้องการใช้จ่ายในประเทศ เป็นองค์ประกอบในผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ  (GDP)  ซึ่งอุปสงค์ในประเทศดังกล่าว ประกอบไปด้วย การใช้จ่ายด้านบริโภค (Consumption expenditure) และการใช้จ่ายลงทุน (Investment) ของทั้งภาคเอกชน (Private) และภาครัฐ (Public) โดยสิ่งที่แตกต่างจาก GDP ก็คือ อุปสงค์ในประเทศนั้นไม่ได้นำภาคการค้าขายกับต่างประเทศเข้ามาคำนวณด้วย เพราะต้องการเน้นพิจารณาไปที่กิจกรรมทางเศรษฐกิจที่เกิดจากความต้องการภายในประเทศเท่านั้น ในขณะที่ GDP จะวัดกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่เกิดจากความต้องการทั้งในและนอกประเทศ ทั้งนี้อุปสงค์ในประเทศของไทยคิดเป็นสัดส่วนถึงกว่าร้อยละ 80 ของ GDP ซึ่งประกอบไปด้วยการบริโภคภาคเอกชน (Private Consumption Expenditure) ร้อยละ 50 ของ GDP   การลงทุนภาคเอกชน (Private Investment) ร้อยละ 15  การบริโภคภาครัฐ (Public Consumption) ร้อยละ 10 และ การลงทุนของภาครัฐ (Public Investment) ร้อยละ 5

เหตุใดจึงต้องสนใจอุปสงค์ในประเทศ ทั้งๆ ที่เราก็มี GDP ให้ดูอยู่แล้ว?

สำหรับผู้ประกอบการ การดูเฉพาะตัวเลข GDP เพียงอย่างเดียวอาจให้ภาพเศรษฐกิจที่ผิดเพี้ยนไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งธุรกิจที่ขึ้นอยู่กับเศรษฐกิจในประเทศมากกว่าการส่งออก อย่างเช่น  ธุรกิจค้าขาย ขนส่ง ก่อสร้าง จะเติบโตได้ดีหรือไม่นั้นล้วนแล้วแต่ขึ้นอยู่กับอุปสงค์ในประเทศไทย มากกว่าจะขึ้นกับเศรษฐกิจประเทศต่างๆ ภายนอก  ซึ่งในบางครั้งการเติบโตของ GDP ไทยอาจถูกขับเคลื่อนด้วยการขยายตัวของภาคการส่งออกมากกว่ากิจกรรมการใช้จ่ายในประเทศ ดังนั้น การพิจารณา GDP โดยรวม อาจไม่สะท้อนปัจจัยที่เฉพาะเจาะจงสำหรับธุรกิจดังกล่าวอย่างแท้จริง ยกตัวอย่างตัวเลขการขยายตัวของเศรษฐกิจในไตรมาสที่ 4 ของปี 2009  (รูปที่ 1) ถึงแม้ว่าตัวเลขการเติบโตทางเศรษฐกิจจะออกมาดี GDP โดยรวมขยายตัวถึงเกือบ 6% แต่ก็เป็นตัวเลขที่เหมือนจะหลอกตา โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ประกอบการในประเทศ เนื่องจากภาคธุรกิจในประเทศแทบจะไม่รู้สึกถึงความคึกคักทางเศรษฐกิจในช่วงนั้นเท่าใดนัก

นั่นเป็นเพราะแรงขับเคลื่อนเศรษฐกิจในตอนนั้นเกือบทั้งหมด มาจากการส่งออก  โดยสินค้าส่งออกหลักๆของไทยกว่า 40% คือสินค้าประเภทยานยนต์และเครื่องจักรกลต่างๆ  ซึ่งในอุตสาหกรรมเหล่านี้มีสัดส่วนในการจ้างงานเพียง 1-2% ของกำลังแรงงานทั้งหมดของไทยเท่านั้น  ดังนั้นการเติบโตของเศรษฐกิจที่ได้แรงขับเคลื่อนหลักจากการส่งออกในครั้งนั้น จึงเป็นการเติบโตแบบที่สวยแต่ตัวเลข แต่แทบไม่ค่อยทำให้คนทั่วไปรู้สึกมั่งคั่งหรือรู้สึกถึงความคึกคักทางเศรษฐกิจเท่าไรนัก  

ทั้งนี้ ในทางกลับกันถ้าการเติบโตของเศรษฐกิจได้แรงขับเคลื่อนหลักจากอุปสงค์ภายในประเทศ (Domestic demand) ซึ่งก็คือการบริโภคและการลงทุนในประเทศ  อย่างเช่นตัวอย่างที่เคยเกิดขึ้นในไตรมาส 4 ปี 2010  คนส่วนใหญ่ในประเทศจะรู้สึกได้ถึงการกระจายของรายได้ ซึ่งอาจมองได้ว่าเป็นการเติบโตทางเศรษฐกิจที่โตอย่างมีคุณภาพ  คนส่วนใหญ่ในประเทศได้รับผลประโยชน์ และสะท้อนถึงกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่ภาคธุรกิจในประเทศสัมผัสได้จริงมากกว่าการเติบโตแบบที่ขับเคลื่อนโดยการส่งออก

ใครควรให้ความสำคัญกับอุปสงค์ในประเทศมากเป็นพิเศษ ?

คำตอบคือ ทุกคนที่มีธุรกิจหรือรายได้ขึ้นอยู่กับกิจกรรมทางเศรษฐกิจในประเทศ  รวมถึงเจ้าของกิจการหรือพนักงานฝ่ายที่มีหน้าที่ต้องวางแผนธุรกิจ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการค้าขายสินค้าและบริการภายในประเทศ  ซึ่งควรจะต้องพิจารณาวางแผนการขายสินค้าและบริการรวมถึงการขยายกิจการ โดยพิจารณาจากอุปสงค์ในประเทศมากกว่าจะดูจาก GDP โดยรวมแต่เพียงอย่างเดียว  โดยควรจะพิจารณาว่าความต้องการใช้จ่ายในประเทศน่าจะเป็นเช่นไร  การบริโภคและการลงทุนภาคเอกชนจะเติบโตดีหรือจะชะลอตัว  จะมีแรงกระตุ้นจากภาครัฐมากน้อยเพียงใด ทั้งนี้เพื่อที่จะสามารถคาดการณ์ยอดขาย หรือวางแผนขยายกิจการต่อได้อย่างมีประสิทธิภาพมากกว่าการดูตัวเลข GDP รวมๆ  นอกจากนี้ ในส่วนของนักลงทุนที่สนใจในกิจการที่เน้นขายสินค้าและบริการในประเทศก็ควรที่จะพิจารณาอุปสงค์ในประเทศเช่นเดียวกัน เพราะสามารถวิเคราะห์แนวโน้มผลประกอบการที่จะเกิดขึ้นได้ดีกว่าการใช้ตัวเลขประมาณการ GDP ที่อาจขยายตัวจากการส่งออกเป็นหลัก ซึ่งจะไม่ได้มีผลดีต่อธุรกิจของท่านมากนัก

อะไรเป็นปัจจัยที่จะบ่งบอกได้ว่าอุปสงค์ในประเทศมีแนวโน้มจะดีหรือไม่?

ที่สำคัญอย่างแรกเลยคืออัตราดอกเบี้ย เพราะอัตราดอกเบี้ยที่ลดลงจะช่วยกระตุ้นการบริโภคและการลงทุนในประเทศได้ เนื่องจากในมุมมองของคนฝากเงิน อัตราดอกเบี้ยที่ลดลงทำให้ความรู้สึกคุ้มค่าในการเก็บออมเงินลดลง ทำให้คนนำเงินมาใช้จ่ายบริโภคเพิ่มมากขึ้น และในมุมมองของภาคธุรกิจ อัตราดอกเบี้ยที่ลดลงเป็นการลดต้นทุนทางการเงินทำให้มีการตัดสินใจลงทุนเพิ่มมากขึ้นนั่นเอง

อีกปัจจัยหนึ่งที่สำคัญคือปัจจัยทางด้านราคา นั่นคือ อัตราเงินเฟ้อ หรือ ค่าครองชีพ โดยราคาสินค้าที่สูงขึ้นก็จะทำให้ความต้องการซื้อสินค้าลดลง โดยในอดีตที่ผ่านมาอัตราเงินเฟ้อของไทยได้รับผลกระทบโดยตรงจากราคาน้ำมัน เนื่องจากเป็นต้นทุนพลังงานทั้งด้านการผลิตและการขนส่ง ดังนั้นถ้าหากราคาน้ำมันเพิ่มสูงขึ้นการบริโภคและการลงทุนในประเทศชะลอตัวลงได้

การกระตุ้นจากภาครัฐก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ช่วยกระตุ้นอุปสงค์ในประเทศ ในยามที่เศรษฐกิจถดถอย มีคนว่างงานมาก แรงขับเคลื่อนจากการบริโภคและการลงทุนโดยภาคเอกชนอาจไม่เพียงพอที่จะทำให้เศรษฐกิจฟื้นตัวได้ รัฐบาลจึงมีความจำเป็นต้องเพิ่มการใช้จ่ายในส่วนของภาครัฐเองทั้งการบริโภคและการลงทุน หรือเพิ่มเงินในกระเป๋าของคน อย่างเช่นการแจกเช็คช่วยชาติ หรือการลดภาษีต่างๆ  เพื่อช่วยกระตุ้นกิจกรรมทางเศรษฐกิจภายในประเทศให้ขยายตัวได้ดี

อุปสงค์ในประเทศจะดีหรือไม่ในปี 2555 นี้? 

ปัจจัยต่างๆ บ่งบอกว่า อุปสงค์ในประเทศน่าจะเป็นกำลังสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจในปีนี้   เริ่มจากช่วงต้นปีที่จะมีการใช้จ่ายเพื่อซ่อมแซม ฟื้นฟู หลังน้ำลด ซึ่งจะเป็นปัจจัยขับเคลื่อนหลักของอุปสงค์ในประเทศ นอกจากนี้ ในส่วนของภาครัฐก็มีจุดยืนที่ชัดเจนว่าจะสนับสนุนอุปสงค์ในประเทศผ่านการใช้จ่ายของรัฐบาลด้วยการออกพระราชกำหนดเงินกู้เพื่อการบูรณะและซ่อมแซมประเทศ ราว 3.5 แสนล้านบาท อีกทั้งยังมีนโยบายลดภาษีนิติบุคคลจาก 30% เหลือ 23% เพื่อลดภาระให้แก่ภาคธุรกิจ  สำหรับอัตราเงินเฟ้อในปีนี้น่าจะอยู่ในระดับที่ชะลอตัวกว่าปีที่แล้ว เนื่องจากปัจจัยหลักอย่างราคาน้ำมันในปี 2555 ไม่น่าจะเพิ่มสูงขึ้นมากนัก เนื่องจากการชะลอตัวของเศรษฐกิจโลก ดังนั้นอัตราเงินเฟ้อในปีนี้น่าจะอยู่ในกรอบเป้าหมายเงินเฟ้อที่ธนาคารแห่งประเทศไทยตั้งเป้าหมายไว้ ซึ่งหมายความว่าอัตราดอกเบี้ยจึงไม่น่าจะปรับเพิ่มขึ้นแล้วและอาจมีแนวโน้มที่จะลดลงได้หากมีความจำเป็นต้องกระตุ้นเศรษฐกิจ  ดังนั้น ปัจจัยต่างๆดังกล่าวข้างต้น ล้วนแล้วแต่ส่งผลดีต่ออุปสงค์ในประเทศที่น่าจะเติบโตได้ดีในปีนี้