คาร์บอน ฟุตพรินต์ซัพพลายเชนเตรียมรับเละ

ผู้เขียน: หนังสือพิมพ์ประชาชาติธุรกิจ

สำหรับผู้ส่งออกสินค้าไปยังยุโรป ขอบอกว่าไม่ง่ายเหมือนก่อนแน่นอน หากท่านเป็นรายย่อย ๆ บรรดากองทัพมดอาจจะยังไม่กระทบโดยตรง แต่เมื่อไหร่ก็ตามที่ท่านกำลังจะคิดทำการใหญ่เช่น เป็นซัพพลายเออร์ให้กับสินค้าแบรนด์เนมในยุโรป หรือเป็นซัพพลายเชนให้กับบริษัทผลิตอาหาร เสื้อผ้า หรืออะไรก็ตามที่จะส่งออกไปยังยุโรป กลับเป็นเรื่องที่ยากยิ่งกว่า เพราะ 
คาร์บอนฟุตพรินต์จะเป็นอีกมาตรการที่จะกีดกันทางการค้าทำให้ทั้งรายย่อยรายใหญ่อย่างเจ็บปวดที่สุด

เรื่องคาร์บอนฟุตพรินต์เป็นเรื่องที่พูดกันมาสักระยะหนึ่งแล้วเพื่อให้คนที่จะส่งออกไปยุโรปตื่นตัว และคราวนี้ก็ดูเหมือนจะเริ่มจริงจังมากยิ่งขึ้น

ต่างประเทศขยับรับ CO2

จากการประชุมนานาชาติ International Conference/Workshop on National LCI Database & Carbon Footprint ณ กรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น เมื่อวันที่ 8-13 กุมภาพันธ์ 2553 นั้น เป็นการประชุมในเวทีที่มีการพูดกันในหลาย ๆ ประเด็นคือ

นานาชาติเห็นด้วยที่จะมีการผลักดันผลิตภัณฑ์ที่มีป้ายบอกปริมาณการปล่อยก๊าซหรือคาร์บอนฟุตพรินต์ ที่เห็นได้ชัดคือในประเทศฝรั่งเศสกำลังจะออกกฎหมายเก็บภาษีคาร์บอน  (17 ยูโรต่อตัน CO2) โดยพยายามจะเริ่มใช้ในปี 2554 ในขณะที่ญี่ปุ่นมีแผนผลักดันเรื่องคาร์บอนฟุตพรินต์ โดยได้มีการทุ่มงบประมาณถึง 1 หมื่นล้านเยนตั้งแต่ปี 2009-2011 โดย 9 พันล้านเยนจะช่วยเอสเอ็มอีในประเทศญี่ปุ่น และอีก 1 พันล้านเยน จะให้ความช่วยเหลือประเทศในแถบเอเชีย ส่วนในจีนและไต้หวัน รวมทั้งบริษัทขนาดใหญ่ในเอเชีย เช่น ซัมซุง และเอเซอร์ ก็ให้ความสนใจ หรือแม้แต่โลตัส คาร์ฟูร์ วอล-มาร์ตเองก็มีการระบุว่าสินค้าที่สั่งมาจากทั่วโลกจะต้องมีป้ายระบุปริมาณการปล่อยคาร์บอนอีกด้วย

ในขณะที่นานาชาติฝั่งซีกโลกตะวันตก นำโดยเยอรมนี / บราซิล ได้ผลักดันให้การผลิตเชื้อเพลิงจากการเกษตรต้องมาจากพื้นที่เกษตรยั่งยืน โดยต้องมีการประเมินในเรื่องพื้นที่และผลกระทบเรื่องสิ่งแวดล้อม

ประเทศมาเลเซีย ประกาศ National Green Technology Policy เริ่มในวันที่ 24 กรกฎาคม 2552 นี้และมีการตั้งกระทรวงใหม่คือ Ministry of Energy Green Technology and Water เพื่อประสานทุกหน่วยงาน (มีแผนทำ Nation CFP ปี 2554-2558)

เกาหลีใต้ ออกกฎหมาย Law Carbon & Green Growth Law เริ่มปี 2010 และจะลด GHG 30 เปอร์เซ็นต์ภายในปี 2020

และที่น่าสนใจที่สุดก็คือ ISO 14067 ซึ่งเป็นมาตรฐานสากลคาดว่าจะถูกประกาศใช้ภายในปี 2553 นี้

ซัพพลายเชนเตรียมตัว

ผลกระทบของเอสเอ็มอีอยู่ที่ห่วงซัพพลายเชน ซึ่งจะมีผลกระทบอยู่มาก หากเป็นบริษัทที่มีซัพพลายเชนบางรายก็มีการปรับเอาซัพพลายเออร์บางตัวออกไป หรือถ้ามีจำนวนมาก มีผู้ผลิตบางประเทศถึงกับเปลี่ยนตลาดจากยุโรปไปรัสเซียเลยก็มี เพราะไม่มีป้ายคาร์บอนฟุตพรินต์ แต่ในขณะเดียวกัน เมื่อเปลี่ยนตลาด ราคาระหว่างยุโรปกับรัสเซียก็แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง

ดร.ธำรงรัตน์ มุ่งเจริญผู้อำนวยการโครงการพัฒนาเทคโนโลยีสะอาดและผลิตภัณฑ์เชิงนิเวศเศรษฐกิจศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ แนะนำว่า เอสเอ็มอีที่จะพัฒนาโปรดักต์ใหม่ ๆ สิ่งสำคัญที่จะต้องทำก็คือต้องมีวิธีการคำนวณการปล่อยก๊าซคาร์บอนในกระบวนการผลิตด้วยเพราะจะทำให้ผู้ออกแบบผลิตภัณฑ์รู้ว่ามีกระบวนการไหนบ้างที่ปล่อยคาร์บอนมากหรือน้อย เพราะบางอุตสาหกรรมจะเริ่มปล่อยก๊าซคาร์บอนที่ต้นทาง บางอุตสาหกรรมจะปล่อยในตอนผลิต และบางผลิตภัณฑ์เป็นตอนที่ใช้งาน หรือบางผลิตภัณฑ์จะปล่อยมากตอนเผาทิ้งทำลาย แล้วแต่ชนิดของผลิตภัณฑ์ ซึ่งหากเรารู้ จะทำให้การออกแบบผลิตภัณฑ์สามารถลดการปล่อยก๊าซได้ถูกต้องและแก้ไขได้ถูกขั้นตอนมากขึ้น

หลากธุรกิจที่มากับคาร์บอนในอดีตที่ผ่านมาเรารู้เรื่องของกรีนโปรดักต์ แต่ในอนาคตเรื่องของคาร์บอนฟุตพรินต์จะทำให้แต่ละประเทศไม่มีพรมแดน โปรดักต์ที่มีเทคโนโลยีที่ลดกระบวนการผลิตคาร์บอนและอีโคดีไซน์จะวิ่งเข้ามา เพื่อนำไปสู่ผลิตภัณฑ์โลว์คาร์บอน

นอกจากนี้ บริษัทที่ปรึกษาในเรื่องคาร์บอนฟุตพรินต์จะเป็นอีกหนึ่งธุรกิจที่จะได้รับความสนใจ คือจะเริ่มตั้งแต่เก็บข้อมูลในกระบวนการผลิตและประเมินเป็นปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอน ซึ่งในต่างประเทศเองก็มีเทคโนโลยีในเรื่องนี้มานานพอสมควร โดยเฉพาะในอังกฤษเองก็มีที่43 ปรึกษาทางด้านนี้มากมาย แต่ค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง เพราะจะคิดประมาณ 2.5 แสนบาทต่อปี หรือคิดเปอร์เซ็นต์ตามยอดขายก็มีอีกหนึ่งธุรกิจที่จะตามมาด้วยก็คือที่ปรึกษาด้านอุปกรณ์ ลดการใช้พลังงานต่าง ๆ ที่จะมาพร้อมกัน

35 บ.ใหญ่ขยับแล้ว  

โครงการนำร่องฉลากคาร์บอนฟุตพรินต์ โดยองค์กรบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) ร่วมกับศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ ในการทำดาต้าเบสซึ่งมีกว่า 400 ฐานข้อมูล  สำหรับคำนวณคาร์บอนฟุตพรินต์ ใน 25 บริษัท อาทิ ไทยน้ำทิพย์ จำกัด ซีพีเอฟ ผลิตภัณฑ์อาหาร จำกัด บริษัทเจริญโภคภัณฑ์บจม.เพรสซิเดนท์ไรซ์ โปรดักซ์ ผู้ผลิตมาม่าเส้นหมี่น้ำใสกึ่งสำเร็จรูป บจม.บางซื่อโรงสีเจี่ยเม้ง ทมจ.ทิปโก้ ฟูดส์ (ประเทศไทย) บจม.คาร์เปท อินเตอร์เนชั่นแนล ไทยแลนด์ กลุ่มสยามบรรจุภัณฑ์ บจม.แอดวานซ์ อะโกร บ.ยาวโอตานิ บจม.เบทาโกรการบินไทย ฯลฯ ที่ถือเป็นโครงการนำร่องผลิตภัณฑ์คาร์บอนฟุตพรินต์ของไทยเมื่อเมษายน 2552 ที่ผ่านมา

ที่เห็นได้ชัด เช่น บริษัทการบินไทยซึ่งจะต้องบินไปทั่วโลก ก็ต้องคำนวณด้วยเช่นกันว่าเครื่องบินปล่อยก๊าซคาร์บอนเท่าไหร่ และการบินไทยยังเป็นบริษัทรายแรกของไทย ที่เมนูอาหารระบุค่าคาร์บอนฟุตพรินต์อีกด้วย นอกจากนี้ยังมีบริษัทอีก35 รายที่ยื่นความประสงค์เข้ามาเมื่อมีนาคมที่ผ่านมา เช่น บริษัท พรานทะเลมาร์เก็ตติ้งจำกัด กลุ่มสหวิริยา จำกัด บริษัท ศรีไทยซุปเปอร์แวร์ จำกัด (มหาชน) บริษัทเต็ดตราแพ้ค (ไทย) จำกัด

โดย 35 บริษัทนี้ ส่วนใหญ่เป็นบริษัทขนาดใหญ่ที่ต้องส่งออกไปยังต่างประเทศซึ่ง รศ.ดร.ธำรงรัตน์ มุ่งเจริญ กล่าวว่าผู้ที่ยื่นความประสงค์จะเข้าโครงการ มาจากหลายสาเหตุคือนโยบายจากบริษัทแม่ที่ส่งสัญญาณมา สองมาจากต้องการความแตกต่างจากคู่แข่งขัน หรือบางรายคู่แข่งมีการปรับไปแล้วจึงรีบปรับตาม หรือเรื่องของภาพลักษณ์ และโอกาสในตลาดต่างประเทศ

วันนี้ผลกระทบไม่ได้อยู่ที่บริษัทใหญ่ แต่บรรดาเอสเอ็มอี ซัพพลายเชนทั้งหลายก็กำลังจะเป็นหนึ่งในธุรกิจที่ต้องเตรียมรับมือได้แล้ววันนี้