เช็คระยะอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย ไขปัญหาก่อนสตาร์ท

ผู้เขียน: โกญจนาท เถื่อนมูลแสน

เผยแพร่ในโพสต์ทูเดย์ วันที่ 5 เมษายน 2018

ปีนี้นับว่าเป็นอีกปีหนึ่งที่สดใสของตลาดรถยนต์ไทยต่อเนื่องจากปีที่แล้ว ที่กลับมาเติบโตอีกครั้งหลังจากที่ทรงตัวมาเป็นเวลานานถึง 4 ปีติดต่อกัน เห็นได้จากสัญญาณบวกในปีที่ผ่านมาคนซื้อรถใหม่เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มรถยนต์นั่งขนาดเล็ก หรืออีโคคาร์ ที่ค่ายรถแข่งกันเปิดตัวรถรุ่นใหม่เพื่อชิงส่วนแบ่งตลาด ส่งผลให้ยอดขายของรถในกลุ่มนี้เติบโตสูงถึง 35% โดยสิ้นปี 2017 ยอดขายรถยนต์ในประเทศอยู่ที่ราว 870,000 คัน เติบโต 3% จากปีก่อนหน้า และคาดว่าจะโตข้ามระดับ 900,000 คันได้ในปีนี้ อย่างไรก็ตาม อุตสาหกรรมยานยนต์ไทยยังคงมีประเด็นที่น่าเป็นห่วง และมีปัจจัยเสี่ยงที่ต้องติดตาม

หากมองย้อนกลับไปช่วงโครงการรถคันแรกในปี 2012 ไทยสามารถผลิตรถยนต์ได้ทั้งสิ้น 2.4 ล้านคัน เป็นยอดขายในประเทศราว 1.4 ล้านคัน และยอดผลิตเพื่อส่งออกอีก 1 ล้านคัน ในช่วงเวลาเดียวกันนี้ผู้เล่นในประเทศต่างก็เร่งขยายกำลังการผลิต โดยได้รับแรงสนับสนุนจากโครงการอีโคคาร์ และต่อด้วยโครงการรถคันแรก มีการวางเป้าหมายว่าจะทำให้อุปสงค์ของรถยนต์ในประเทศเพิ่มขึ้นได้ในระยะยาว ซึ่งสร้างแรงจูงใจให้กับผู้ประกอบการในการลงทุนเพิ่มเป็นอย่างมาก ส่งผลให้ในปัจจุบันไทยมีกำลังในการผลิตรวมมากถึงระดับ 3 ล้านคันต่อปี แต่หลังจากสิ้นสุดโครงการรถคันแรกตลาดรถยนต์ในประเทศกลับทรงตัวอยู่ที่ระดับ 7-8 แสนคันต่อปีติดต่อกัน แม้ค่ายรถต่างๆ จะทำการตลาด ออกแคมเปญมากระตุ้นยอดขาย แต่ไม่สามารถทำให้ยอดขายโดยรวมเติบโตตามเป้าหมายได้ นอกจากนี้ ยอดส่งออกก็ทรงตัวอยู่ที่ระดับ 1.2 ล้านคันต่อปี  ซึ่งรวมแล้วทำให้ปริมาณการผลิตรถยนต์ในประเทศอยู่ที่ระดับไม่เกิน 2 ล้านคันต่อปี แล้วผู้ผลิตจะทำอย่างไรกับความสามารถในการผลิตราว 1 ล้านคันที่เหลือ

ในปีนี้แม้ยอดขายในประเทศจะมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น แต่ก็ไม่เพียงพอให้ปริมาณการผลิตรถยนต์ในประเทศกลับอยู่ในระดับเดียวกับช่วงโครงการรถยนต์คันแรกได้ เนื่องจากปริมาณรถสะสมเมื่อสิ้นปี 2017 ที่มีมากถึง 38.3 ล้านคัน นอกจากนี้ คนใช้รถคันนึงนานขึ้น เฉลี่ยแล้วใช้นานถึง 11.5 ปีต่อคัน และแม้ในปีนี้จะมีปัจจัยบวกจากเศรษฐกิจที่ฟื้นตัว แต่กำลังซื้อของประชาชนส่วนที่เป็นรากฐานของประเทศไม่ได้เพิ่มขึ้นตามไปด้วย โดยแรงงานในกลุ่มนี้ หรือราว 30% ของผู้มีงานทำรวมทั้งประเทศ อยู่ในภาคเกษตรกรรม ซึ่งประสบปัญหาราคาสินค้าเกษตรตกต่ำ แม้ว่าการส่งออกไปประเทศคู่ค้าที่สำคัญอย่างกลุ่มประเทศตะวันออกกลางจะมีแนวโน้มฟื้นตัวขึ้นเล็กน้อยจากการปรับขึ้นของราคาน้ำมันดิบ แต่ยังคงมีความผันผวนสูง นอกจากนี้ ความต้องการรถยนต์ของแต่ละประเภทของประเทศคู่ค้ามีความแตกต่างกัน ทำให้การขยายตลาดส่งออกนั้นเป็นไปได้ยาก หากปราศจากการปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ของค่ายรถยนต์ในระดับภูมิภาคหรือระดับโลกที่จะเป็นประโยชน์ต่อการส่งออกของไทย

นอกจากนี้ เมื่อพิจารณาในมุมมองของผู้ผลิตชิ้นส่วนที่อยู่ในห่วงโซ่อุปทานของอุตสาหกรรมรถยนต์ จะเห็นว่าผู้ผลิตชิ้นส่วนเองก็ได้ลงทุนเพิ่มศักยภาพในการผลิตไปในเวลาเดียวกันกับการลงทุนขยายความสามารถการผลิตของผู้เล่นด้วยเช่นกัน ดังนั้น ปัญหาปริมาณการผลิตรถยนต์ในประเทศจึงส่งผลต่อผู้ผลิตชิ้นส่วนด้วย แม้ว่าในปีนี้ผู้ผลิตชิ้นส่วนจะมีโอกาสทางธุรกิจ โดยเฉพาะการส่งออกชิ้นส่วนที่ได้รับอานิสงส์จากปริมาณการผลิตรถยนต์ทั่วโลกที่จะเติบโตราว 5% ส่งผลให้การส่งออกชิ้นส่วนในปีนี้มีแนวโน้มเติบโตราว 6%  แต่การพัฒนาทางเทคโนโลยีที่รวดเร็วอาจส่งผลกระทบในทางลบต่อผู้ผลิตชิ้นส่วน เช่น ระบบขับเคลื่อนอัตโนมัติ ADAS และระบบ Infotainment ซึ่งหากผู้ผลิตชิ้นส่วนไม่สามารถปรับตัวให้ก้าวทันการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี อาจทำให้ผู้ผลิตรถยนต์ต้องนำเข้าชิ้นส่วนจากต่างประเทศ หรือพิจารณานำเข้ารถยนต์เทคโนโลยีใหม่ทั้งคันแทน

อย่างไรก็ดี รัฐบาลก็ไม่ได้นิ่งนอนใจต่อเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว มีการส่งเสริมอุตสาหกรรมยานยนต์อย่างต่อเนื่อง โดยมีการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาเพิ่มขึ้น เช่น การจัดตั้งศูนย์ยานยนต์และยางล้อแห่งชาติ หวังให้ไทยเป็นศูนย์กลางในการผลิตยานยนต์แห่งอนาคตของภูมิภาค นอกจากนี้ ยังมีนโยบายสนับสนุนให้ผู้ประกอบการมาลงทุนในโครงการรถยนต์ไฟฟ้า และมีการถ่ายทอดเทคโนโลยีผลิตชิ้นส่วนให้ผู้เล่นในประเทศผลิตชิ้นส่วนเหล่านี้ได้ ดังนั้น ผู้ผลิตชิ้นส่วนควรใช้โอกาสนี้พัฒนาเทคโนโลยีที่มีอยู่เดิม รวมทั้งการคิดค้นเทคโนโลยีใหม่ เพื่อรองรับโอกาสในการผลิตรถยนต์รุ่นใหม่สำหรับส่งออกในอนาคต ซึ่งอาจช่วยแก้ปัญหากำลังการผลิตส่วนเกินของผู้ประกอบการได้